“Ik zit op zestien hoog achter de geraniums en ik geniet daar dagelijks van. Er is voldoende licht op mijn balkon, er komt nooit regen, de geraniums bloeien het hele jaar door. Het licht op de bloemen verschilt ieder uur. … In de zomer van 2017 zaten we elke dag van vijf tot acht op het balkon. Mijn man las, ik deed mijn handwerk. Op een avond was het anders. Na verloop van tijd zei ik tegen mijn man: “Merk je dat we nu helemaal niets doen?” We zaten daar in volmaakte harmonie en stilte. We voelden ons intens met elkaar verbonden en met de Eeuwige”.
Hoe word je goed oud? Komt wijsheid met de jaren? In Eindeloos volwassen onderzoekt de theoloog Frits de Lange deze vragen. Hij gaat onder andere te rade bij de bijbelse figuur Job. Job raakt na een succesvolle eerste levenshelft alles kwijt en vraagt zich vertwijfeld af hoe het verder moet. Uiteindelijk ondergaat hij een innerlijk proces van groei, waarbij hij tot het besef komt dat hij sterfelijk is en dat hij zich moet voegen naar wat hem in zijn leven treft.
De Lange stelt zich het proces van wijs oud worden voor als een schipperen tussen wat het leven je geeft en wat jij van het leven wil. Daarvoor is zelfkennis nodig, je moet immers idealen kiezen die passen bij je levensfase en capaciteiten. Maar tegelijk moet je je niet blindstaren op jouw idealen en plannen, want door het ouder worden, kunnen de marges waarbinnen je leeft kleiner worden en dat vraagt bijstelling.
Zo levend van dag tot dag helpt je om met de grenzen en beperkingen waar je op stoot, om te gaan. Je leert met de dood en verlies te leven. Je onthecht van het leven, je bent steeds minder het centrum van de wereld. De Lange noemt dit “zelfvergetelheid”. Deze weg van “zelfvergetelheid” komt voor mij op een bijzondere manier tot uitdrukking in het bovenstaande citaat. Neske van Halsema (86) vertelt over haar ervaringen op haar balkon achter de geraniums in de rubriek “Zin in het alledaagse” (Trouw, 3 maart 2020). Intens verbonden met haar man, in volmaakte harmonie en stilte, zijn zij zichzelf vergeten in de Eeuwige. Een weg om wijs oud te worden achter de geraniums!?
Frits de Lange. Eindelijk volwassen. De wijsheid van de tweede levenshelft. Ten Have 2021.
N.B. Dit is mijn vijftigste en tevens laatste pastorale column voor de website van de parochie. Met dank aan de lezers en lezeressen van de columns.
Berrie Daalhuizen