Wie is Jan Mankes? Voor velen is Mankes een onbekende schilder. Hij werd geboren in 1889 in Meppel en stierf dertig jaar oud in Eerbeek. Hij leed aan tuberculose. Mankes liet bijna twee honderd schilderijen na. Hij leefde teruggetrokken en was een groot liefhebber van de natuur. Tijdens zijn korte leven was hij een populair kunstenaar. Hij verkocht goed en dat is de reden dat er nog regelmatig onbekend werk van hem opduikt bij particulieren. Zo werd er onlangs nog een nieuw schilderij van hem ontdekt: een veldje vol witte lelies. Het schilderij kreeg een prominente plaats in de overzichtstentoonstelling, bij gelegenheid van zijn honderdste sterfdag, in museum More in Gorssel.
Wat maakt zijn werk bijzonder?
Zijn werk is niet groots en meeslepend. Hij zet de schijnwerper op alledaagse dingen: een wit marmotje, de zaaddozen van een bosje judaspenningen, een vogel, een bomenrij.
Mankes schilderde met “verstilde aandacht”. Zijn schilderijen doen je met verwondering naar het alledaagse kijken. Hij schilderde net zo lang tot het werk “een ziel” kreeg, zei hij. Het onzichtbare, wilde hij in zijn werk tot uitdrukking brengen.
Je ziet verstilde kunst als je het werk van Mankes met aandacht beschouwt. De serene rust die het werk uitstraalt, roept een diepe rust in je zelf op. Wanneer je verdiept bent in het kunstwerk, voelt het alsof de wereld tot stilstand komt, de wereld om je heen valt weg, je wordt een met het geschilderde, met de stilte, het onzichtbare, de ziel. Mankes schildert gewone, alledaagse dingen, met bezieling.
Het is dit jaar honderd jaar geleden dat Mankes in Eerbeek stierf. Het museum More in Gorssel brengt bij deze gelegenheid tot en met 25 oktober een overzichtstentoonstelling van zijn werk. Ook verscheen er een mooie biografie over zijn leven: “Jan Mankes. Schilder van tederheid” van de hand van Rémon van Gemeren.
Berrie Daalhuizen